PODCAST: DietLog #7 – Dieta roślinna jako dieta lecznicza

Wstęp

Cześć, z tej strony Kamil Paprotny, jestem dietetykiem i gospodarzem tego podcastu. Na samym początku chciałbym podziękować Panu Tomkowi Śliwińskiemu za pomoc w rozwoju tego podcastu.

Dzisiaj opowiem wam co nie co o diecie roślinnej. Kojarzy nam się ona raczej jako sposób odżywiania z wyboru, nie z konieczności. Są jednak momenty kiedy taki rodzaj odżywiania może nam bardzo pomóc w zmaganiu się z chorobą. Często o diecie roślinnej mówi się w kontekście hemochromatozy, cukrzycy typu 2, insulinooporności, otyłości, chorób zapalnych. Niestety nie jest to rodzaj diety, który można zastosować u wszystkich i w każdej chorobie. Choroby zapalne jelit, kamica żółciowa objawowa lub okres pooperacyjny nie będzie tutaj idealnym momentem na wybranie diety roślinnej. Tak samo inne dolegliwości, np zespół jelita nadwrażliwego, zapalenie żołądka, marskość wątroby czy zapalenie trzustki. 

Dieta roślinna może być jednak bez problemu stosowana przez osoby zdrowe, chcące zmienić coś w swoim życiu, chcące zadbać o klimat czy też powodów etycznych. Każdy z tych powodów jest dobry, dopóki to co za nim idzie jest przemyślane i nie będzie niedoborowe i szkodliwe.

Insulinooporność i cukrzyca typu 2

Dieta roślinna może mieć wiele pozytywów jeśli chodzi o leczenie insulinooporności i samej już cukrzycy typu 2. Samo Kanadyjskie stowarzyszenie diabetologiczne wspiera leczenie tych schorzeń właśnie taką dietą. Wynika to z pozytywnego wpływu na stężenie cholesterolu, a w tym jego różnych jego frakcji, na masę ciała, a także na samą już na hemoglobinę glikowaną, a więc wyniku łączenia się w procesie glikacji białka erytrocytu o nazwie hemoglobina z glukozą krążącą we krwi [1, 2, 3, 4].

Na co trzeba zwrócić uwagę? Żeby nie znalazły się w diecie (albo było ich jak najmniej) rafinowane i oczyszczone węglowodany. Mowa tu konkretnie o produktach z oczyszczonej mąki, białym pieczywie, makaronach białych, zasmażkach, panierkach, pierogach, naleśnikach, ale także białym ryżu, drobnych kaszach. 

Pamiętajmy jednak, że wyniki badań wskazujących poprawę glikemii nie muszą oznaczać wspaniałego działania diety roślinnej, a po prostu spadku masy ciała przy ograniczeniu kalorii wraz z nowym stylem życia. Nie mniej sama dieta roślinna może wpływać pozytywnie na zdrowie sercowo-naczyniowe.

Trzeba natomiast pamiętać, że diety roślinne ubogie jest w żelazo oraz witaminę B12, ta druga szczególnie ważna jest w kontekście leków branych w insulinooporności i cukrzycy typu 2, mianowicie metforminie, one mogą wpływać na gorsze wchłanianie tej witaminy, a dodatkowo, jako że dieta roślinna jest ubogą w tę witaminę, deficyt może wystąpić szybciej. Co do żelaza, dieta roślinna może mieć zastosowanie przy innej chorobie, która zresztą może być powiązana z insulinoopornością.

Hemochromatoza

Hemochromatoza to choroba związana z żelazem, a dokładniej jego nadmiarem. Choroba może mieć wrodzoną kiedy to zwiększone wchłanianie żelaza w naszym organizmie związane jest z pewnym defektem genetycznym. Można także spotkać sytuacje przeładowania żelazem w momencie np. suplementacji dużą ilością żelaza lub np przetaczaniem krwi. Mam nadzieję, że zbytnio tego nie uprościłem, jednak efekt jest ważny. Za dużo żelaza w organizmie to problem.

Jego nadmiar może prowadzić do uszkodzenia wątroby, jej marskości, rozwoju insulinooporności, a w konsekwencji cukrzycy typu 2 czy niewydolności serca.

Z wydalaniem już wchłoniętego żelaza jest problem, młode kobiety mają tutaj łatwiej ponieważ jeśli miesiączkują, mają naturalne “upusty krwi”, u facetów problem jest trochę większy. Co prawda chore osoby mogą zgłosić się na upuszczanie krwi, jednak słyszałem, że w niektórych regionach Polski jest z tym problem.

Poza takim działaniem, ważne jest także dostarczanie małej ilości żelaza w diecie, jednak dieta mięsna może być tutaj bardziej problematyczna z powodu zawartości w miarę łatwo przyswajalnego żelaza. Co innego jeśli chodzi o rośliny. W nich żelazo jest gorzej przyswajalne, a więc dla osób z hemochromatozą jest to plus. Tak więc dieta roślinna dla osób cierpiących na tę przypadłość jest świetnym wyjściem. Trzeba tylko pamiętać, aby nie łączyć produktów roślinnych bogatych w żelazo z witaminą C i alkoholem, bo zwiększają one wchłanialność żelaza [5, 6]

To też opcja dla kobiet po okresie menopauzalnym, dieta taka może pozytywnie wpłynąć na stężenie żelaza w organizmie. Można także zastosować leki chelatujące, mają one jednak wiele skutków ubocznych.

Choroby zapalne stawów

Stan zapalny może nieźle zamieszać w naszym organizmie. Objawia się on często bólem, wynika z tego, że jest zwyczajnie sygnałem dla naszego organizmu, że coś się dzieje niedobrego. Czasami jednak cała machina działa trochę gorzej, organizm może źle rozpoznawać tkanki naszego organizmu, myśleć że są one obce, niebezpieczne. Dochodzi do nagłej reakcji zapalnej, reakcji autoimmunologicznej. 

Choroby zapalne stawów, a więc najczęściej występujące Reumatoidalne Zapalenie Stawów (RZS), ale także Łuszczycowe Zapalenie Stawów (ŁZS) czy Zesztywniające Zapalenie Stawów Kręgosłupa (ZZSK) (mam nadzieję, że żaden reumatolog nie zgani mnie za nazwanie wszystkich chorób jako choroby zapalne stawów :P), to choroby związane właśnie ze stanem zapalnym w naszym organizmie. Możemy dietą wpłynąć na pogorszenie się tego stanu zapalnego lub jego obniżenie [7].

Produkty roślinne charakteryzują się zwykle wysoką zawartością polifenoli. Są to związki o działaniu przeciwutleniającym i przeciwzapalnym. Różnego rodzaju barwniki, w tym antocyjany znajdujące się w ciemnych, czerwonych i fioletowych produktach wpływają pozytywnie na stan zapalny. Znajdują się one m.in. w: borówkach czarnych, malinach, czarnych porzeczkach, czarnym bzie, jeżynach, aronii, czerwonej kapuście, winogronach oraz bakłażanach.

Dieta roślinna mocno oparta jest także na orzechach i nasionach, a zawarte w nich tłuszcze jedno i wielonienasycone także wykazują działanie przeciwzapalne. Można do diety wprowadzić także algi morskie, które posiadają w swoim składzie omega 3 w formie DHA, które także bardzo dobrze będzie wpływać na stan zapalny.

Co więcej, pamiętajmy, że jelita to nasz drugi mózg, a dieta roślinna, bogata w błonnik wspiera rozwój przeciwzapalnej flory bakteryjnej, która u osób z chorobami reumatoidalnymi będzie wpływać na odczuwanie bólu oraz na stan zapalny w całym organizmie. 

Podsumowanie

Jak widzimy ogólnie rzecz ujmując dieta roślinna, oparta o rośliny strączkowe, warzywa, owoce, orzechy, oleje roślinne może być bardzo pomocna w walce z tymi chorobami. Jej wersje mniej radykalne, a więc dieta wegetariańska, semiwegetariańska (pesco), lakto, owowegetariańska, laktoowowegetariaska także tutaj się wpisuje. Myślę, że dieta fleksitariańska, czyli wzbogacona w okazjonalne spożywanie mięsa także może w niektórych przypadkach zadziałać pozytywnie, szczególnie w cukrzycy typu 2 czy chorobach reumatycznych. 

Więcej na temat hemochromatozy już niedługo.

Jeśli potrzebujesz pomocy w walce z insulinoopornością lub cukrzycą, zapraszam do kontaktu.