Cukrzyca dotyka coraz większą grupę osób. Z roku na rok notowane są wzrosty zachorowań, a sama przypadłość została okrzyknięta cywilizacyjną pandemią. Czym zatem jest ta choroba, jakie wyróżniamy jej rodzaje, jakie są jej pierwsze objawy i kiedy się ukazuje? Tego dowiecie się z poniższego artykułu:
Cukrzyca typu 1
Jest chorobą, w której doszło do zniszczenia komórek beta trzustki. To właśnie te komórki odpowiedzialne są za wydzielanie insuliny, niezwykle ważnego hormonu. Ten rodzaj cukrzycy zwany jest insulinozależnym, ponieważ musimy dostarczać insulinę z zewnątrz.
Występuje najczęściej u dzieci i młodych ludzi. Dotyka 15-20% chorych na cukrzycę.
Główne objawy: spadek masy ciała, duże spożycie płynów, uczucie suchości w ustach, częstomocz, zapach acetonu z ust.
Wartości glikemii często przekraczają 300 mg/dl
Cukrzyca typu 2
Choroba cywilizacyjna, wywołana przewlekłą insulinoopornością. Bardzo często towarzyszy nadwadze lub otyłości. Dotyka raczej osoby starsze, chociaż niestety granica wieku zaczyna spadać.
Na początku podstawowym lekiem jest odpowiedni styl odżywiania, aktywność oraz leki poprawiające insulinowrażliwość. Z czasem insulinoterapia.
Główne objawy: Napady głodu, zaburzenia snu, nadmierne pragnienie, częste infekcje, senność, zaburzenia widzenia.
Diagnostyka:
Badanie glukozy przeważnie odbywa się na czczo, wynika to z tego, że poziom cukru jest różny w ciągu dnia, dlatego najlepiej zrobić to z rana. Samego badania glukozy nie trzeba robić na czczo, ale jest to wtedy badanie glikemii przygodnej.
W pierwszym przypadku trzeba być na czczo, a więc badanie poprzedzone jest postem 8-14h. To jest kolejny powód, dla którego lepiej robić to rano. Śpiąc w nocy przez 7h mamy już prawie cały post potrzebny do badania i podchodzimy do badania bez większego zmagania się z uczuciem głodu w ciągu dnia. Ważnym jest, aby w dzień badania nie być chorym, ani nie mieć jakiegokolwiek urazu. Nie pij także alkoholu przez co najmniej 3 dni, może on zaburzać gospodarkę węglowodanową. Nie pij także porannej kawy i herbaty.
Pamiętajcie, glukometry nie są urządzeniami diagnostycznymi, ponieważ w tych certyfikowanych (!) dochodzi do błędu +/- 15 mg/dl, co może nieźle namieszać. Zawsze bierzemy pod uwagę pomiar z krwi żylnej!
Po otrzymaniu wyników możemy zauważyć dwie jednostki:
- mg/dl
- mmol/l
Normy dla tych wartości wyglądają następująco:
- NORMA: 70-99 mg/dl (3,9-5,5 mmol/l),
- NIEPRAWIDŁOWA GLIKEMIA NA CZCZO: 100-125 mg/dl (5,6-6,9 mmol/l),
- PRAWDOPODOBNIE CUKRZYCA: 126 mg/dl i więcej (7 mmol/l i więcej),
Dlaczego użyłem słowa prawdopodobnie? Wynika to z tego, że tak jak napisałem wyżej podwyższone stężenie glukozy może być wynikiem stresu, braku snu, błędu dietetycznego czy nawet złego przechowania próbki. Z tego powodu należy wykonać badanie ponownie i jeśli wynik wyjdzie także powyżej 125 mg/dl należy wykonać oralny test obciążenia glukozą (OGTT).
Glikemia przygodna:
Jest możliwość oznaczenia glikemii w ciągu dnia, nazywa się to glikemią przygodną. Jest ona oznaczana niezależnie od zjedzonego posiłku tak więc jest dość wygodnym markerem do sprawdzenia. Kiedy jej wartość wynosi 200 mg/dl (11,1 mmol/l) i więcej, a przy tym występują objawy opisanie powyżej rozpoznaje się cukrzycę.
A co jeśli glikemia przygodna wyjdzie powyżej 200 mg/dl, ale nie towarzyszą mu objawy? Wtedy należy wykonać oznaczenie glukozy na czczo, i jeśli wynik będzie 126 mg/dl i więcej, stwierdza się cukrzycę.
Więcej na ten temat znajdziesz w artykule poświęconemu badaniu glukozy na czczo pod tym linkiem.
Cukrzyca ciążowa
To stan zdiagnozowany w ciąży, utrzymuje się do rozwiązania. Kobiety, które miały cukrzycę ciążową mają większe ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 po ciąży.
Do rozwoju cukrzycy ciężarnych po części doprowadza działanie hormonów wydzielanych w ciąży, w tym hormonów łożyskowych oraz kortyzolu, działających przeciwnie do insuliny oraz nasilających insulinooporność.
Cukrzycę ciążową rozpoznaje się, na podstawie testu tolerancji glukozy (OGTT), kiedy wartości przekraczają normę:
- stężenie glukozy w osoczu na czczo jest równe lub powyżej 92-125 mg/dl (5,1-6,9 mmol/l),
- stężenie glukozy po 60 minutach jest ≥180 mg/dl (≥ 10 mmol/l),
- stężenie glukozy po 120 minutach jest 153-199 mg/dl (8,5-11 mmol/l).
Cukrzyca ciążowa to nie cukrzyca powstała w ciąży.
Stan o nazwie cukrzyca w ciąży diagnozowany jest na podstawie wyników badań, gdy spełnione są warunki ogólne rozpoznania cukrzycy tzn:
- glikemia na czczo ≥ 126 mg/dl (7 mmol/l),
- glikemia w 2 godzinie OGTT ≥ 200 mg/dl (11,1 mmol/dl),
- glikemia przygodna ≥ 200 mg/dl (11,1 mmol/dl) + objawy towarzyszące.
Cukrzyca typu LADA
Jest to cukrzyca o etiologii autoimmunologicznej, jednak wolnopostępującej. Latent Autoimmune Diabetes in Adults (LADA) to choroba rozpoznana u osób po 35 roku życia.
Cukrzyca typu LADA należy do grupy cukrzycy typu 1, jednak zniszczenie komórek beta trzustki następuje powoli. Trudno na początku ją zdiagnozować, konieczne jest oznaczenie przeciwciał, głównie przeciwko dekarboksylazie kwasu glutaminowego (anty-GAD), które są typowe dla cukrzycy typu 1.
Cukrzyce monogenowe
To choroby, które uwarunkowane są mutacją w jednym genie. Stanowi 1-2% wszystkich przypadków cukrzycy.
Zaliczamy tutaj cukrzycę MODY (maturity onset diabetes of the young), charakteryzująca się hiperglikemią w młodym wieku, jednak nie jest ona cukrzycą typu 1, a jej przebieg przypomina cukrzycę typu 2.
Diagnostyka wymaga przeprowadzenia badań genetycznych. Najczęściej objawia się między 10 a 30 rokiem życia.
Cukrzyce wtórne
Zaliczamy tutaj cukrzyce, które powstały w wyniku działania czynnika zewnętrznego. Zaliczamy tutaj cukrzyce:
- polekowe – głównie posterydowe, a także po lekach stosowanych w leczeniu układu krążenia,
- przy chorobach narządów endokrynnych – zespół Cushinga, nadczynność tarczycy,
- związana z innymi chorobami, np hemochromatoza, zapalenie trzustki, nowotwór trzustki.
mgr Kamil Paprotny
Właściciel, autorDietetyk kliniczny specjalizujący się w chorobach metabolicznych, specjalista w poradni diabetologicznej, edukator
