Niejednokrotnie słyszy się o tym, że rodzice odmawiają podania witaminy K swoim dzieciom zaraz po narodzinach. O tym, że to ważna procedura powinien wiedzieć każdy, ale niestety nie każdy w nią wierzy. Czym jest witamina K, za co odpowiada, jakie są objawy niedoborów i nadmiaru i co najważniejsze, jakie mogą być następstwa niepodania domięśniowo dziecku tej witaminy w pierwszych godzinach życia? Wszystkiego dowiecie się w tym artykule.
CZYM JEST WITAMINA K
Witaminy z grupy K to grupa związków chemicznych, będących pochodnymi 2-metylo-1,4-naftochinonu. Podlega ona procesowi regeneracji w wątrobie w cyklu witaminy K. Jest produkowana przez bakterie w jelicie grubym. Do grupy zalicza się:
- filochinon (witamina K1) – występuje w roślinach,
- menachinon (witamina K2) – syntetyzowana przez drobnoustroje zamieszkujące jelito grube,
- menadion (symtetyczna witamina K3).
Witamina K jest niezbędna do tworzenia czynników krzepliwości krwi, katalizuje syntezę białka – protrombiny w wątrobie oraz przejście protrombiny w trombinę a także uczynnia tromboplastynę.– Protrombina – białko osocza krwi powstające w wątrobie pod wpływem wit. K – Trombina – enzym odłączający dwa rozpuszczalne peptydy fibrynogenu, zmieniając go w nierozpuszczalną fibrynę (skrzep).
Witamina K bierze udział w formowaniu tkanki kostnej, a także ma właściwości antybakteryjne, przeciwzapalne, przeciwgrzybicze i przeciwbólowe.
Niedobory witaminy K występują bardzo rzadko. Mogą wystąpić w chorobach wątroby, w ogólnym niedożywieniu, zaburzonym wchłanianiu, w chorobach nowotworowych oraz przy stosowaniu niektórych antybiotyków.
Objawy niedoboru witaminy K:
- sińce po najlżejszym uderzeniu,
- obfite miesiączki,
- krwawienie z nosa,
- słaba krzepliwość,
- długie gojenie się ran,
- biegunki.
Nadmiar wywołuje objawy takie jak:
- żółtaczkę,
- uszkodzenia wątroby,
- uszkodzenie struktury nerwowej u niemowląt,
- niedokrwistość,
- zapalenie jelit,
- zaburzenia we wchłanianiu tłuszczów,
- zaburzenia we wchłanianiu pokarmów.
Osoby, które biorą leki antykoagulacyjne, takie jak np. WARFARYNA powinny uważać na suplementy z witaminą K z racji swoich antagonistycznych właściwości.
Leki przeciwzakrzepowe, antykoagulanty – grupa leków spowalniających, utrudniających lub uniemożliwiających krzepnięcie krwi.
Nie podaje się norm dla dorosłych, ponieważ zapotrzebowanie jest małe i dzienna racja pokarmowa zapewnia pokrycie zapotrzebowania. Normy ustala się u niemowląt i dzieci, ponieważ u niemowląt flora jelitowa jest słabo rozwinięta i nie wytwarza dostatecznej ilości witaminy K. Jest jej też bardzo mało w mleku kobiecym (około 2µm/l gdzie dla niemowląt bezpieczną wartość uważa się około 10µm/d)[14].
K2MK7
W dzisiejszym świecie, świecie gdzie alternatywne metody leczenia stają się bardzo popularne, słyszy się także o tak zwanym menachinonie, czyli K2 MK7. Jak podają źródła, ma ona pomagać w chorobach kości. Czy tak jest na prawdę? Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy przeprowadzić badania in vitro (w szalce) oraz in vivo (na żywym organizmie). Badania wskazują, że in vitro witamina ta stymuluje osteoblasty, czyli komórki kościotwórcze oraz hamuje osteoklasty, czyli komórki kościogubne. Działanie in vivo wskazywało, że ta forma witaminy K poprawia stan kości u kobiet po menopauzie i zwiększa ich wytrzymałość. Trzeba także wziąć pod uwagę, że witamina K2 MK7 może dawać lepsze wyniki niż przykładowo witamina K1 dzięki jej lepszej biodostępności. Witamina K ogólnie działa, a trzeba zaznaczyć, że na temat witaminy K2 MK7 badań jest niewiele, co może dawać zawyżone wyniki, a same badania były przeprowadzane przez tych samych naukowców[8, 10, 17, 18, 19, 20, 21].
A jak sprawa wygląda z tętnicami? Przeprowadzono badanie sprawdzające, czy witamina K2MK7 pomaga w zapobieganiu miażdżycy tętnic. Sam test wykazał, że witamina K2 MK7 może obniżać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, ale nie pomaga oczyszczać tętnic z płytek miażdżycowych. I choć wyniki były zadowalające, samo badanie miało wady. Brak systematycznego, kontrolowanego badania klinicznego, a samo badanie opierało się na analizie kwestionariuszy uczestników. [16, 22]
Trzeba zaznaczyć, że brak jakichkolwiek metaanaliz oraz oficjalnych wytycznych co do suplementacji, które dowodziłyby skuteczność witaminy K2 MK7. Trzeba natomiast pamiętać że to nie jest cudowny środek na nasze dolegliwości.
DLACZEGO WITAMINA K JEST TAK WAŻNA DLA NOWORODKÓW?
Moda zapoczątkowana w USA przyjęła się także w Polsce. Trend na nie podawanie noworodkom zastrzyku z witaminy K. Jak już wiemy, odgrywa ona ważną rolę w procesach krzepnięcia krwi. Ponieważ łożysko nie transportuje dostatecznie skutecznie witaminy K z krążenia matki do płodu, a przewód pokarmowy noworodków jest sterylny bezpośrednio po urodzeniu należy dostarczyć witaminę poprzez szczepionkę. U zdrowych noworodków stężenie witaminy K w osoczu krwi spada bezpośrednio po porodzie, lecz wraca do normy z chwilą rozpoczęcia wchłaniania pokarmów. W razie zbyt dużego spadku stężenia protrombiny może wystąpić tak zwana skaza krwotoczna lub choroba krwotoczna noworodka.[1]. U dzieci w 3-5 dobie życia objawia się ona krwawieniem z przewodu pokarmowego, pępka, błon śluzowych i skóry. Później od 2 do 12 tygodnia życia mogą pojawić się krwawienia w mózgu. Takim problemom zapobiega podanie domięśniowo zaraz po urodzeniu 1mg witaminy K. Od 2017r zrezygnowano z zaleceń późniejszego podawania witaminy K doustnie, uznaje się że jednorazowe podanie domięśniowo jest wystarczające[2, 3, 4, 9, 11].
WITAMINA K A OSTEOPOROZA I ZDROWE KOŚCI
Osteoporoza jest uogólnioną chorobą systemową, którą charakteryzuje obniżona masa tkanki kostnej oraz zmiany w mikroarchitekturze kości, co w konsekwencji zwiększa ryzyko złamań.
W ostatnich badaniach wykazano, że witamina K może wpływać na rozwój kośćca. Niski poziom tej witaminy związany jest obniżoną gęstość kości[12]. Raport z badania Nurses’ Health Study sugeruje, że kobiety, które przyjmują co najmniej 110µm witaminy K dziennie, są o 30% mniej podatne na złamania kości biodrowej, niż kobiety, które przyjmują jej mniej (chodzi tutaj o wszystkie źródła witaminy K tj. zielone warzywa liściaste: brokuły, rzepa, szpinak, sałata, szparagi, brukselka, kalafior, kapusta. Oprócz tego w owocach tj: awokado, brzoskwinie oraz jajach, serze, wątrobie, a także truskawkach, soi, pomidorach)[13, 12, 15, 7].
Zwrócić uwagę także trzeba na badania, które wskazują, że witamina K ma pozytywny wpływ na gęstość mineralną kości oraz zmniejsza ryzyko złamań. Ponadto badania wskazują, że wpływ antykoagulantów na bazie kumaryny na zdrowie kości jest niejednoznaczny, a retrospektywne badania sugerują, że długotrwała terapia niekorzystnie wpływa na BMD (z ang. bone mineral density – mineralna gęstość kości) kręgosłupa i ryzyko złamania. Obecnie dostępne są leki antykoagulacyjne, które nie wpływają na metabolizm witaminy K i umożliwiają przeprowadzenie badań klinicznych, aby odpowiedzieć na pytanie, czy kumaryny mają niekorzystny wpływ na kości.[5, 6]
Podsumowując. Witamina K jest bardzo ważna dla nas od samego poczęcia, aż do końca naszego życia. Pamiętajmy o tym, kiedy lekarz będzie chciał podać dziecku szczepionkę z witaminą K, oraz przez całe nasze życie aby zmniejszać ryzyko wystąpienia osteoporozy.
Zdjęcie użyte do wpisu pobrane z: LHcheM / CC BY-SA (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0) „A sample oof phytomenadione for injection, 10 mg/ml” https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Phytomenadione_(vitamin_K1).jpg
.jpg){kind=link}