Aspartam, syntetyczne zło czy dobra alternatywa

Aspartam, chyba jeden z najsławniejszy słodzik jaki został wyprodukowany. Co prawda jego sława ma raczej negatywny wydźwięk, a ludzie na jego nazwę reagują przeważnie „nie, nie, ja takich rzeczy nie stosuję”. Czy rzeczywiście jest się czego obawiać? Czy sam słodzik może być powiązany z rozwojem nowotworów, zmianą flory bakteryjnej i spadkiem odporności? Postaram się wam to trochę przybliżyć w tym krótkim wpisie.

Jak wiecie, moja praca opiera się m.in. Na długich rozmowach z pacjentami, także tymi z przychodni. To głównie tam, ponieważ to osoby z cukrzycą, mowa jest o dodatkach słodzących do napojów. Większość rezygnuje z nich całkowicie, co się chwali, bo najczęściej to cukier, jednak często powody, dlaczego to robią, wynikają ze strachu przed substancjami słodzącymi, opisywanymi jako sztuczne.

Powiem wam szczerze, ze chyba najczęstszymi składnikami, których obawiamy się w żywności (zaraz obok pestycydów i konserwantów), są sztuczne substancje słodzące. Co prawda nagrywałem już na ten temat podcast, jednak temat wraca co jakiś czas, ale mam wrażenie, że w coraz to bardziej absurdalnej wersji.

Czym jest aspartam

Aspartam to słodzik, który w procesie metabolizowana rozpada się do dwóch aminokwasów, fenyloalaniny (50%) i kwasu asparaginowego (40%) oraz metanolu (10%). I nawet jeśli brzmi to niepokojąco, pamiętajcie, wszystko uzależnione jest od dawki! Aminokwasy te są materiałem budulcowym większości białek występujących w naturze. Metanol natomiast także jest powszechnie występującym składnikiem pożywienia. Szklanka soku pomidorowego ma go 6x więcej niż szklanka napoju słodzonego aspartamem! Aktualnie brak jest dowodów na to, że aspartam jest u ludzi rakotwórczy, dane, o które prawdopodobnie oparł się autor tekstu, są opisywane na gryzoniach, gdzie często dawki przekroczone są ponad bezpieczne ilości.

Aspartam a bezpieczeństwo

Tak samo FDA oraz EFSA uznaje aspartam jako bezpieczny produkt do spożycia. Dawki dopuszczalne dziennie do spożycia, oznaczone jako ADI (ang. acceptable daily intake) podane przez te organizacje to 50 mg/kg masy ciała przez FDA i 40 mg/kg masy ciała przez EFSA. Czy to dużo? Jakby zamienić potocznie używany cukier na aspartam u osoby ważącej 60 kg, to dzienna ekspozycja średnia wynosiłaby 8-9 mg/kg masy ciała, czyli 4x mniej niż górna granica bezpiecznej normy. Inny przykład? Diet Pepsi w szklance 330 ml ma 120 mg, dla osoby ważącej 60 kg dawka bezpieczna wynosi 2400 mg na dzień. Tak więc widzimy, że aby przekroczyć bezpieczną dawkę, należy wypić 20 puszek pepsi na dzień. Tabletki natomiast zawierają zwykle 45 mg w jednej tabletce.

Negatywne skutki uboczne

Są jednak pewne obostrzenia jeśli chodzi o spożywanie aspartamu, mowa tutaj o osobach z fenyloketonurią, metaboliczną chorobą wrodzoną, w której przebiegu dochodzi do zaburzeń w przetwarzaniu fenyloalaniny.

Co do biegunek, mogą się pojawić u osób nadużywających, które przekraczają dawkę bezpieczną, jednak osobiście nie spotkałem się z osobą, która skarżyłaby się na nie po spożyciu aspartamu w umiarkowanych dawkach.

Podsumowanie

W mojej opinii słodzik ten jest bezpieczną i dobrą alternatywą cukru, w szczególności dla osób mało aktywnych i z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej, szukających słodkiego smaku. Nie jest najgorszym produktem i w wielu przypadkach będzie dużo lepszym wyborem niż cukier biały, miód czy cukier brązowy. Może jednak w niektórych przypadkach być gorszy od ksylitolu czy erytrytolu, głównie z powodu ograniczonej możliwości wykorzystania np. w piekarnictwie. Ksylitol także może wpływać pozytywnie na środowisko jelitowe, wpływając głównie na wytwarzanie krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, gdzie aspartam raczej nie będzie miał wpływu [1].

Najnowsze badania potwierdzają bezpieczeństwo aspartamu, a co więcej, wskazują na możliwe działanie chemoprewencyjne [2].

Źródła:

1. Xiang S, Ye K, Li M, Ying J, Wang H, Han J, Shi L, Xiao J, Shen Y, Feng X, Bao X, Zheng Y, Ge Y, Zhang Y, Liu C, Chen J, Chen Y, Tian S, Zhu X. Xylitol enhances synthesis of propionate in the colon via cross-feeding of gut microbiota. Microbiome. 2021 Mar 18;9(1):62.

2. Mateo-Fernández, M.; González-Jiménez, M.J.; Celestino, M.D.R.; Font, R.; Alonso-Moraga, Á.; Merinas-Amo, T. Toxicological and Nutraceutical Screening Assays of Some Artificial Sweeteners. Processes 2022, 10, 410.